WSK "PZL-WARSZAWA II"

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-WARSZAWA II" z siedzibą przy ulicy Grochowskiej 306/310 na Kamionku i Podskarbińskiej 32/34 na Grochowie w Warszawie.

Nieprzypadkowo na lokalizację zakładu sprzętowego wybrano Warszawę. Warszawa posiadała najdogodniejsze warunki techniczne. Działał tu Instytut Lotnictwa, który mógł służyć na miejscu pomocą techniczną w rozwiązywaniu problemów przy realizacji nowych uruchomień. Stąd też wywodziły się tradycje w zakresie mechaniki precyzyjnej sięgające okresu międzywojennego i działających wówczas zakładów: "Gerlach" i Wytwórni Instrumentów Precyzyjnych, które specjalizowały się w produkcji osprzętu dla potrzeb ówcześnie rozwijającego się przemysłu lotniczego.

Jako początek zakładów przyjmuje się dzień 16 lutego 1952 roku, kiedy to zarządzeniem Ministra Przemysłu Ciężkiego w oparciu o istniejące pozostałości trzech sąsiadujących ze sobą niewielkich fabryczek na ulicy Podskarbińskiej tj. byłej Fabryki Dźwigów - Braci Jenike, Zakładów Mechanicznych "Świt" - A. Helwiga oraz Fabryki Karoserii Samochodowych Grecynger i Syn utworzono Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego "Warszawa II".

Równolegle z WSK "Warszawa II", od 1952 r. produkcją osprzętu lotniczego, a szczególnie osprzętu opartego na elektrotechnice, zajmowała się również W.S.K. "Grochów" przy ulicy Grochowskiej 306/310.

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "Grochów" powstała z dawnych Zakładów Elektrotechnicznych "Bracia Borkowscy", produkujących w okresie międzywojennym osprzęt elektrotechniczny szerokiego zastosowania. Fabryka "Braci Borkowskich" była zakładem o dużych tradycjach produkcyjnych, dobrze zorganizowana i wyposażona, jak na owe czasy w nowoczesny park maszynowy.

W czasie działań wojennych budynki zakładu nie zostały zniszczone lecz podczas odwrotu hitlerowcy zdążyli zrabować i wywieźć wszystkie cenniejsze obrabiarki, urządzenia i materiały.

Po wyzwoleniu zakład w niedługim czasie został upaństwowiony i kontynuował produkcję wyrobów elektrotechnicznych, lecz w mocno ograniczonym asortymencie.

Głównymi produktami były piecyki elektryczne, grzałki, czajniki oraz żelazka elektryczne. Stosownie do wykonywanej produkcji zakład otrzymał nazwę "Zakłady Wytwórcze Urządzeń i Aparatury Grzejnej". Nazwa ta utrzymała się aż do roku 1959, pomimo, że od roku 1951 dotychczasowy profil produkcyjny zastępowano stopniowo urządzeniami dla przemysłu lotniczego.

Pierwszymi wyrobami, których produkcję uruchomiono dla potrzeb przemysłu lotniczego była grupa maszyn elektrycznych.

Właściwy rozwój produkcji lotniczej w Zakładach Wytwórczych Aparatury Grzejnej rozpoczął się w roku 1953 z chwilą przejęcia z Zakładów Wytwórczych Aparatów Wysokiego Napięcia uruchomienia busoli giromagnetycznej i podjęcia prac nad serią przetwornic lotniczych oraz sztucznym horyzontem.

Uruchomienie tej produkcji spowodowało całkowite wyeliminowanie z produkcji dotychczas wykonywanych wyrobów elektrotechnicznych i specjalizację zakładu głównie w osprzęcie dla lotnictwa.

W roku 1959 zgodnie z aktualnym profilem produkcji zakład przy Grochowskiej otrzymuje nazwę Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego "Grochów". Produkcja zaczyna systematycznie wzrastać, wzmacnia się zaplecze techniczne i pomimo dużej fluktuacji wzrastają kadry techniczne.

W 1960 roku rozebrano piętrowy "drewniak" przylegający do zakładu, zamieszkały przez pracowników byłych Braci Borkowskich. W jego miejscu wzniesiono nowy budynek produkcyjny.  Niestety, jego konstrukcja okazała się zbyt słaba i już dwa lata później obiekt musiał zostać wzmocniony klamrami.

Równoległy rozwój produkcji zakładów WSK "Warszawa II" i WSK "Grochów" powodował w coraz większym zakresie dublowanie rozwoju niektórych specjalistycznych procesów produkcyjnych. W obydwu zakładach rozwijano produkcję busol giroskopowych, sztucznych horyzontów i innych wyrobów giroskopowych, a częściowo również elektrycznego osprzętu lotniczego.

Celem lepszego wykorzystania istniejącej powierzchni, maszyn i urządzeń oraz ze względu na zbieżność profilu produkcji występującą w obydwu zakładach, postanowiono je połączyć.

I tak przy Podskarbińskiej jak i przy Grochowskiej rozpoczęto licencyjną produkcję skomplikowanego wówczas produktu, jakim były lotnicze busole giroskopowe. Opanowanie tej produkcji stanowiło duży krok na drodze rozwoju technicznego zakładów.

Na początku lat sześćdziesiątych zmniejszyło się zapotrzebowanie na osprzęt lotniczy ze strony krajowych odbiorców - producentów samolotów, ale osiągnięty poziom techniczny umożliwił wtedy podjęcie produkcji także innych wyrobów zaawansowanej techniki dla potrzeb broni pancernej oraz rakietowej.

W WSK "Grochów" rozpoczęto wtedy produkcję systemu stabilizacji lufy działa czołgu T-55. Zapoczątkowało to w Polsce erę produkcji zespołów pomiarów inercjalnych mających wówczas postać giroskopów pomiarowych o dwóch i trzech stopniach swobody z wyjściami elektrycznymi.
Dla marynarki wojennej produkowano natomiast bardzo rozbudowany system zdalnego sterowania wyrzutniami rakiet woda - woda stosowanymi na statkach desantowych budowanych przez polskie stocznie.

Opracowano i rozwijano od 1964 r. systemy sterowania i autopiloty dla statków morskich. W ciągu następnych dziesięcioleci opracowano kilkanaście podstawowych modeli i kilkadziesiąt odmian, sprzedano ponad 1500 systemów o wartości rynkowej kilkunastu milionów dolarów, uzyskano aprobaty wszystkich czołowych towarzystw klasyfikacyjnych. Już pierwszy model TS-1 został określony przez inspektora Lloyd's Register of Shipping jako urządzenie klasy światowej.
Opracowanie i produkcja autopilotów morskich spowodowało stosowanie w Wytwórni  obwodów scalonych we wczesnych latach siedemdziesiątych oraz mikroprocesorowych systemów czasu rzeczywistego w połowie lat osiemdziesiątych, gdy opracowano dla marynarki wojennej cyfrowe autopiloty trajektorii TRAJEKTORIA 207.

W WSK WARSZAWA II przy Podskarbińskiej rozpoczęto w 1962 r. wytwarzanie zasadniczych zespołów sterowania rakiet przeciwpancernych i przeciwlotniczych. Produkowano tu zespoły sterowania do rakiet przeciwpancernych "Trzmiel" i "Malutka", do rakiety powietrze - powietrze (klasy Sidewinder) "Krab", a także do rakiet przeciwlotniczych "Strzała -2M" i "Strzała-1".

28 grudnia 1965 roku ukazały się odpowiednie zarządzenia M.P.M. i Z.P.L., które łączyły dotychczasowe dwa odrębnie działające zakłady w jedno przedsiębiorstwo specjalizujące się głównie w osprzęcie lotniczym. Całkowite połączenie WSK "Warszawa II" z WSK "Grochów" nastąpiło 1 stycznia 1966 roku. Połączone przedsiębiorstwo utrzymało nazwę W.S.K. Warszawa II.

Stworzenie jednego dużego przedsiębiorstwa wpłynęło dodatnio na poprawienie efektów ekonomicznych w postaci wzrostu wydajności pracy, lepszego wykorzystania istniejących powierzchni produkcyjnych, maszyn i urządzeń, poważnej obniżki kosztów, lepszej organizacji pracy, a także na dynamiczne wdrażanie postępu technicznego, zwłaszcza uporządkowanie profilu produkcji.

1970 roku zakład zmienił nazwę na Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego "Delta" - Warszawa II.

Kolejna zmiana w nazwie WSK nastąpiła 14 stycznia 1975 roku, kiedy to w miejsce "Delta" wprowadzono "PZL".

W 1977 roku pojawiły się plany całkowitej przebudowy zakładu przy Podskarbińskiej. W miejscu danej zabudowy miał powstać budynek biurowy oraz nowe hale produkcyjne. W tym okresie otynkowano również wzmacnianą halę w zakładzie przy Grochowskiej.

Do 1989 roku w obu zakładach działało wiele organizacji i stowarzyszeń m.in.: SIMP, SEP, KTiR, LOK, ORMO, Koło PTTK, Koło Wędkarzy czy Klub Emerytów i Rencistów. Pracownicy mieli dostęp do stołówki oraz ambulatorium przyzakładowego.

26 października 1994 roku zakład został przekształcony w spółkę prawa handlowego pod nazwą Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL WARSZAWA II" S. A. Od tego czasu część wolnej powierzchni zakładów jest wynajmowana firmom zewnętrznym.

W 2002 spółka weszła w skład GRUPY KAPITAŁOWEJ BUMAR jako spółka zależna.

Obecnie Wytwórnia jest zakładem mechaniki precyzyjnej produkującym około 300 wyrobów o różnorodnym przeznaczeniu. Z reguły są to wyroby produkowane w ramach czynnej kooperacji z innych zakładami. Produkuje się tu m.in. zespoły sterowania nowoczesnej rakiety przeciwlotniczej "Grom".

1 czerwca 2012 roku nastąpiło połączenie spółki Bumar Amunicja S.A. ze spółką pod firmą Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-WARSZAWA II" S.A. w Warszawie, która przekształciła się w oddział Bumar Amunicja S.A. Oddział WSK "PZL-WARSZAWA II" w Warszawie.

Ciekawostki

• W zakładzie przy Podskarbińskiej można nocami usłyszeć dźwięki maszyny do pisania. Pracownicy uważają, iż to duch pewnej kobiety która przed laty popełniła samobójstwo...
• 10 grudnia 2012 roku w siedzibie wydawnictwa Magnum-X, które znajdowało się na terenie zakładu przy Grochowskiej został zamordowany ekspert lotniczy - Krzysztof Zalewski.